هیستروسالپنگوگرافی (HSG) یا عکس رنگی رحم چیست؟
هیستروسالپنگوگرافی (Hysterosalpingography) یا عکس رنگی رحم در تشخیص ناباروری زنان و برای بررسی شکل رحم و لوله‌های فالوپ و بویژه باز بودن لوله های رحمی استفاده میشود. در این روش ماده حاجب یا کنتراست‌زا (Contrast agent) از طریق واژن به رحم تزریق میشود و سپس از رحم بیمار توسط اشعه ایکس تصویربرداری صورت میگیرد. وجود ماده کنتراست در رحم در تصویر رادیوگرافی باعث تمایز رحم و لوله‌های آن از سایر بخشها و بافتهای بدن میشود. اکنون تصویر کمابیش کاملی از رحم و لوله های آن در اختیار داریم و میتوانیم ناهنجاریهای آن را بررسی کنیم.
عکس رنگی رحم در چه مواردی انجام میگیرد؟
کاربرد اصلی این آزمایش بررسی علت ناباروری در زنان است. در این تصویربرداری با نمایان شدن لوله های رحمی و مسیر حرکت تخمک آزاد شده تا رحم، می توان دید که آیا این مسیر برای رسیدن تخمک و اسپرم به همدیگر باز است یا نه. علاوه بر این، در مواردی مانند اطمینان از برطرف شدن انسداد لوله فلوپ رحم، تشخیص چسبندگی رحم، بستن لوله رحم، فیبروم رحم و تشخیص تومور و سرطان رحم این نوع تصویربرداری سودمند است.
روش انجام هیستروسالپنگوگرافی :
بیمار روی تخت دستگاه رادیولوژی به پشت دراز میکشد و پاهای خود را به سمت بدن خود خم میکند. بوسیله اسپکولوم (وسیله ای برای معاینه واژن) بافتهای کناری واژن کنار زده میشود تا مسیر واژن باز نگهداشته شود. پس از تمیزکاری و ضدعفونی دهانه رحم، توسط لوله نازک فلزی به نام کانولا که از راه مسیر واژن وارد رحم گردیده است، ماده حاجب به داخل رحم تزریق میگردد تا جایی که مایع تمام فضای رحم و لوله های رحمی را پر نماید. رادیولوژیست توسط دستگاه رادیولوژی شروع به عکسبرداری میکند. ممکن است برای گرفتن تصویرهای بهتر در زوایای دیگر، از بیمار خواسته شود تا کمی جابه جا شود. پس از پایان تصویربرداری ابزارهای مورد استفاده از واژن خارج شده و آزمایش به اتمام میرسد. کل این فرآیند 20 تا 30 دقیقه به طول می انجامد.
ماده حاجب و ابزار مورد استفاده در عکس رنگی رحم
دستگاه اتوکلاو (Autoclave) جهت استریل سازی لوازم عکس رنگی رحم
تفسیر نتایج آزمون عکس رنگی رحم :
در تصویر رادیوگرافی، ماده حاجبی که رحم و لوله های آن را پر کرده است به خوبی نمایان میشود. رادیولوژیست میتواند به راحتی شکل رحم و لوله های آن را ارزیابی کند. در مورد بررسی ناباروری در صورتی که ماده حاجب بصورت کامل از لوله رحم عبور کرده باشد و از آنسوی آن به بیرون ریخته شده باشد بدین معنی است که لوله باز بوده و مانعی برای رسیدن تخمک و اسپرم به همدیگر وجود ندارد. در صورتی که ماده در جایی از لوله متوقف شده باشد نشانه انسداد و چسبندگی لوله است که علتش میتواند وجود عفونت در آن ناحیه باشد. این مسدود بودن میتواند به ناباروری در زنان منجر شود.
فواید و عوارض عکس رنگی رحم، آیا عکس رنگی رحم دردناک است؟
هیستروسالپنگوگرافی یک روش بی خطر برای عکسبرداری از رحم است. فرآیند انجام آن ممکن است برای برخی بیماران دردناک باشد ولی اغلب بیماران دردی تجربه نمیکنند و اگر دردی احساس شود قابل تحمل است. اگرچه این روش یک روش تشخیصی است و نه درمانی ولی تزریق ماده حاجب به لوله رحمی که مسدود و دارای چسبندگی است میتواند سودمند باشد و عبور آن از لوله به باز شدن آن کمک مینماید. اغلب ایجاد درد در این مرحله روی میدهد. بارها دیده شده که پس از انجام این آزمون لوله مسدود باز شده و بعد از مدتی بارداری صورت گرفته است. پیش از انجام آزمون برای کاهش درد احتمالی از بیمار خواسته میشود که از شیاف استفاده نماید. پس از انجام این آزمایش نیز در صورت وجود درد به بیمار توصیه میشود که از مسکن استفاده نماید. در این روش ممکن است بیمار پس از انجام آن عوارضی مانند عفونت و لکه بینی و خونریزی واژنی را تجربه کند. اگرچه برای این عوارض داروهایی پیش بینی شده و بیمار پس از آزمون باید آنها رامصرف نماید ولی در صورتی که در یکی دو روز بعد از انجام آن دچار درد، تب و یا خونریزی زیاد شدید به پزشک مراجعه نمایید.
آمادگیهای لازم برای آزمایش هیستروسالپنگوگرافی :
بهترین زمان برای مراجعه، از زمان اتمام سیکل قاعدگی تا پنج روز بعد از آن می باشد. چند روز پیش از این تاریخها، از طریق راههای ارتباطی، با کلینیک تماس گرفته و با ارائه کد ملی و شماره موبایل درخواست نوبت برای عکس رنگی رحم در تاریخ گفته شده نمایید. از سه روز قبل از انجام عکس رنگی نباید نزدیکی صورت گیرد. در روز انجام تصویربرداری، پیش از آمدن به مطب آزمایش حاملگی انجام داده و نتیجه آن را به همراه داشته باشید. آزمایش بتا حتماً باید در روز تصویربرداری انجام گیرد. در مطب باید مثانه نیمه پر باشد. لوازم و داروهای زیر را از داروخانه تهیه نمایید و به همراه داشته باشید. در صورت داشتن بیمه، پس از نوبت گیری از کلینیک، کد رهگیری برای نسخه داروها و آزمایش بتا به موبایل شما پیامک خواهد شد.
نسخه داروخانه برای عکس رنگی رحم :
- 1 عدد اسپکولوم یکبار مصرف در اندازه بزرگ
- 1 جفت دستکش استریل سایز 7٫5
- 1 عدد سرنگ 20 سی سی
- 1 بسته نوار بهداشتی
- 1 عدد گاز استریل
- 1 عدد آمپول مگلومين كامپاند، 76%، 20 میلی لیتر
- 1 عدد شیاف دیکلوفناک سدیم 100 میلی گرم
- 10 عدد کپسول داکسی سایکلین 100 میلی گرم
- 10 عدد قرص ایبوپروفن 400 میلی گرم
نسخه آزمایشگاه برای عکس رنگی رحم :
- BETA HCG