سونوگرافی ابدومینال و واژینال رحم و تخمدانها

سونوگرافی رحم و تخمدانها چیست؟

‎این سونوگرافی روشی بی خطر و آسان برای بررسی ساختمان رحم و بیماریها و ناهنجاریهای ساختاری مرتبط با آن توسط امواج صوتی است و اطلاعات مهمی درباره بخشهای مختلف آن ازجمله سرویکس یا دهانه رحم، جسم رحم، لوله های فالوپین و تخمدانها بدست میدهد. برای علائمی مانند دردهای لگنی یا خونریزی غیرطبیعی این سونوگرافی میتواند درخواست شود. برای پایش بارداری نیز این سونوگرافی بکار میرود. برخی از مواردی که این سونوگرافی برای تشخیص بکار میرود به این شرح است:

• شناسایی کیست، تومور، فیبروم و پلیپ
• تشخیص عفونتهای لگنی
• تشخیص سرطان رحم
• تشخیص حاملگی و ضربان قلب جنین و سن حاملگی
• تشخیص حاملگیهای خارج رحمی یا سقط جنین
• بررسی علل ناباروری
• بررسی وضعیت IUD
• تشخیص منشا و علت خونریزها از جمله خونریزهای بعد از یائسگی
  ‎

‎روشهای انجام سونوگرافی رحم

‎بررسی رحم و تخمدانها با استفاده از ارسال امواج صوتی توسط پروب دستگاه سونوگرافی صورت میگیرد. پروب وسیله ای متصل به دستگاه سونوگرافی است که ارسال و دریافت بازتاب این امواج را انجام میدهد. عبور امواج صوتی از بافت رحم و بخشهای آن و دریافت بازتاب آنها توسط پروب، توسط دستگاه سونوگرافی تحلیل شده و تصویری از بافت رحم بر روی مانیتور ظاهر میشود. نحوه قرارگیری و تماس پروب با بدن بیمار میتواند بصورت ابدومینال و یا واژینال باشد.در روش ابدومینال یا شکمی بیمار به پشت میخوابد و پس از برهنه کردن ناحیه شکم و زیر ناف، پس از مالیدن ژل سونوگرافی به ناحیه شکم بیمار، پروب روی شکم حرکت داده شده و بخشهای مختلف رحم بررسی میشود. در بررسی واژینال بیمار پس از خارج کردن همه لباسهای کمر به پایین خود، روی تخت به پشت میخوابد و زانوها را خم میکند. در این روش از پروب مخصوص سونوگرافی واژینال استفاده میگردد که با رعایت اصول بهداشتی روی پروب با روکش یکبار مصرف استریل پوشانده میشود و پروب پس از آغشته شدن به ژل سونوگرافی در واژن جا گذاری میگردد. 

‎

سونوگرافی ابدومینال رحم بهتر است یا واژینال رحم؟

‎در سونوگرافی ابدومینال و شکمی امواج صوتی برای رسیدن به رحم باید از لایه ها و بافتهای جدارشکم در زیر ناف و مثانه عبور کنند که واضح است که این کار باعث تضعیف این امواج میشود. از آنجایی که رحم پشت مثانه قراردارد عبور این امواج از محیط خالی مثانه امکان پذیر نیست چرا که این امواج برای حرکت نیاز به محیط مادی دارند. بنابراین برای سونوگرافی شکمی رحم، مثانه باید پر باشد تا با جابجایی گازهای روده و نیز محیط مایع داخل مثانه ویوی خوبی از رحم و تخمدانها حاصل شود بدیهی است که در افراد چاق بعلت تضعیف زیاد امواج اولتراسوند تصاویر وضوح کمی خواهند داشت و مناسب برای بررسی دقیق جزییات و تشخیص صحیح نخواهند بود.در سونوگرافی واژینال پروب سونوگرافی بدون واسطه در واژن و در نزدیکترین موقعیت به رحم قرار میگیرد و این امواج براحتی میتوانند تمامی ارگانهای واقع در لگن که در فیلد پروب واژینال قرار میگیرد از جمله ساختمان رحم و بخشهای آن را با جزئیات و وضوح بیشتر  نمایان سازند .با این توصیف بدیهی است که سونوگرافی واژینال نسبت به سونوگرافی ابدومینال دقیقتر بوده و بررسی رحم در این روش  دقیق تر و با جزییات خواهد بود. درصورتی که موانعی مانند باکره گی و برخی از شرایط حاملگی برای ورود پروب سونوگرافی به واژن وجود نداشته باشد برای بررسی  دقیقتر لگن و ارگانهای آن، سونوگرافی واژینال پیشنهاد میشود. 

سونوگرافی کالرداپلر واژینال دقیقترین روش بررسی ارگانهای لگنی هست و‌برای بررسی فوق تخصصی لگن برای تشخیص مواردی همچون تورشن تخمدان(پیچ خوردگی تخمدان)، طبقه بندی توده ها و تومورهای تخمدانی و تعیین ریسک بدخیمی(O-RADS scoring)،mapping اندومتریوز لگنی،تشخیص توده های داخل رحمی مثل پولیپ اندومتریال  و دیگر توده های رحمی مثل میوم یا سارکوم ها و سرطانهای رحمی و بررسی حاملگی های خارج رحمی پیچیده بر سونوگرافی ساده واژینال برتری دارد.

آیا سونوگرافی واژینال میتواند دردناک یا دارای خطر باشد؟

‎پروب واژینال دستگاه سونوگرافی به گونه ای طراحی شده که متناسب با شکل واژن بوده و فرآیند انجام آن تا جایی که ممکن است بدون درد باشد. آغشته شدن پروب به ژل نیز ورود آن را به واژن تسهیل میکند. با این همه ممکن است وارد شدن پروب به واژن در برخی افراد کمی با ناراحتی همراه باشد. این روش سونوگرافی در کل بی خطر است و  منعی در اوایل بارداری نداشته و بر حسب درخواست پزشک متخصص زنان با اطمینان میتواند انجام گیرد هر چند در مواردی مثل جفت سر راهی  بهتر است برای جلوگیری از خونریزی از سونوگرافی واژینال اجتناب شود.برای حاملگیهای بالای دوازده هفته معمولن این سونوگرافی بصورت شکمی انجام شود.

 

‎آمادگی برای سونوگرافی رحم و تخمدانها

‎در صورتی که سونوگرافی شما ابدومینال است پیش از مراجعه آب بنوشید. در هنگام انجام این نوع سونوگرافی مثانه باید پر باشد. البته در صورت بارداری بالاتر از 12 هفته نیازی به پربودن مثانه نیست. در صورتی که دچار نفخ یا یبوست میباشید موارد گفته شده در مطلب آمادگی برای سونوگرافی شکم و لگن را پیش از مراجعه انجام دهید. در صورتی که سونوگرافی شما واژینال است اغلب نیازی به پربودن مثانه نیست و پیش از انجام سونوگرافی  با اطلاع پرسنل مرکز مثانه خود را میتوانیدتخلیه نمایید(بررسی ابدومینال رحم همراه واژینال جزئ روتین این مرکز هست و پر و یا خالی بودن مثانه بر حسب شرایط هر شخص به اطلاع ایشان  رسانده میشود). برای بررسی و تشخیص دقیق یک سری از پاتولوژی ها پیشنهاد میگردد تا بیمار در روزهای خاصی از سیکل قاعدگی مراجعه نماید. از جمله:

• ‎در صورتی که هدف از انجام سونوگرافی بررسی ذخیره تخمک باشد بهترین زمان مراجعه اوایل سیکل قاعدگی است و بهتر است سونوگرافی بصورت واژینال انجام گردد. 
• برای بررسی کیست تخمدان اوایل سیکل قاعدگی زمان مناسب می باشد. 
• رد ضایعات فضاگیر داخل رحم مانند پولیپ نیز در اوایل سیکل قاعدگی و بعد از قطع خونریزی  (فاز پرولیفراتیو بالا) و ترجیح بر روزهای 7 تا 9 قاعدگی است.
• ‎بررسی وضعیت رشد فولیکول و تخمدانها و تخمک گذاری بهتر است در روزهای 10 تا 15 قاعدگی انجام گیرد.

‎عادت ماهانه مشکلی برای انجام سونوگرافی واژینال ایجاد نمیکند و در صورت پریود بودن رادیولوژیست را از این مورد آگاه کنید. در صورت مجرد بودن و باکره گی حتما در هنگام پذیرش این موضوع را به مرکز اطلاع دهید. در صورت درخواست انجام سونوگرافی واژینال برای بیمار دوشیزه، باید رضایتنامه کتبی مبنی بر آگاهی و موافقت با انجام سونوگرافی واژینال توسط بیمار امضاء گردد. پیش از مراجعه همه سونوگرافیها و آزمایشهای پیشین خود را به همراه داشته باشید.

مطالب مرتبط :