سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل چیست؟
سونوگرافی نمایه‌یِ بیوفیزیکی (Biophysical profile) یا به اختصار BPP از سونوگرافی های اواخر بارداری (از ۲۸ هفتگی به بعد) برای ارزیابی سلامت جنین است. در این سونوگرافی پزشک به بررسی حرکت جنین در رحم، ضربان قلب، تنفس و میزان مایع آمنیوتیک اطراف آن می‌پردازد. پیش از این سونوگرافی با انجام تست بدون استرس (Nonstress test) میزان ضربان قلب جنین و انقباضات رحم پایش میشود و در نهایت با تلفیق نتایج بدست آمده از این آزمون و سونوگرافی BPP درباره سلامت جنین نتیجه گیری میگردد. این دو آزمون، ساده، بدون درد و غیر تهاجمی هستند.
معیار سلامت جنین در آزمون بدون استرس و سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل چیست؟
پس از انجام این آزمون به همراه آزمون بدون استرس، به پنج فاکتور بررسی شده زیر، از 0 تا 2 امتیاز داده میشود:
- تعداد ضربان قلب جنین : ضربان قلب زمانی طبیعی است که در مدت زمان ۳۰دقیقه، از مقدار نرمال، دوبار بیش از ۱۵ بار در دقیقه افزایش و ۱۵ ثانیه بالا بماند. در این حالت به آن امتیاز 2 داده میشود. در طی یک دوره 40 دقیقه‌ای، در صورت نبود ضربان به اندازه کافی، عدد 0 نسبت داده خواهدشد. این نتیجه میتواند به دلیل خواب بودن جنین در هنگام آزمون باشد و گاهی برای تشخیص دقیق تر یک سونوگرافی پیگیری دیگر در زمان دیگری انجام میگیرد.
- وضعیت تنفس جنین: در این فاکتور امتیاز 2 زمانی نسبت داده میشود که جنین در مدت 30 دقیقه دست کم یک بخش از تنفس ریتمیک را به مدت 30 ثانیه یا بیشتر انجام دهد. اگر چنین نباشد امتیاز 0 در نظر گرفته میشود که غیر طبیعی است و نیاز به سونوگرافی پیگیری خواهد بود.
- جنبش و حرکت جنین: برای امتیاز 2، جنین باید در مدت 30 دقیقه سه بار یا بیشتر حرکت داشته باشد. نبود تعداد حرکات کافی در این مدت امتیاز 0 در پی خواهد داشت.
- انعطاف پذیری و کشیدگی عضلات جنین(تون بدن جنین): جنین در حالت عادی دست و پای خود را نزدیک بدن نگه میدارد و به حالت جمع شده است. برای یک جنین زنده و سرحال انتظار میرود که او هر از گاهی اندام خود را از حالت جمع شده به حالت کشیده درآورد و دوباره به حالت اولیه برگردد. برای این حالت امتیاز 2 ثبت میگردد. در نبود این حالت برای این ویژگی امتیاز 0 در نظر گرفته میشود.
- سطح مایع آمنیوتیک: این مایع جنین را احاطه کرده است. عمق این مایع نباید از اندازه معینی کمتر باشد. رادیولوژیست با بررسی نواحی مختلف تجمع این مایع در اطراف جنین، بیشترین عمق قابل مشاهده مایع آمنیوتیک را اندازه گیری میکند. برای انتساب امتیاز 2 ، رادیولوژیست باید در بررسی خود بتواند حداقل یک پاکه به ابعاد ۲ در ۲ سانتیمتر از تجمع مایع آمنیوتیک بیابد. سطح مایع آمنیوتیک کمتر از این مقدار، امتیاز 0 می گیرد.
پس از جمع امتیازها این عدد در حالت طبیعی باید بین 8 تا 10 باشد. 6 و پایینتر از آن غیرطبیعی بوده و ممکن است نیاز به انجام آزمایش های بیشتر و پایش دقیقتر مادر باشد.
سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل چه زمانی انجام میشود؟
بطور معمول این سونوگرافی پس از هفته 28 بارداری انجام میشود و ممکن است در چندین هفته تکرار شود به خصوص اگر حاملگی پر خطر بوده و مادر دارای فشار خون بالا، دیابت نوع 2، مشکل کلیوی و قلبی باشد. در حاملگی‌های چندقلویی و مادرانی که از تاریخ زایمان عبور کرده اند (بالای 41 هفته) نیز این سونوگرافی درخواست میگردد.
روش انجام و آمادگی برای سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل:
خوردن غذای شیرین و افزایش میزان گلوکز در خون باعث فعال‌تر شدن جنین میشود و در نتیجه سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل و آزمون بدون استرس در شرایط مناسبی انجام خواهند شد. پیش از شروع آزمونها بهتر است مثانه خالی باشد. نحوه انجام این سونوگرافی مانند سونوگرافیهای دیگر بوده و ممکن است 20 تا 30 دقیقه زمان نیاز داشته باشد. آزمون بدون استرس نیز 30 تا 60 دقیقه زمان خواهد برد.