نقش متخصص رادیولوژی در روند تشخیص بیماری و اهمیت سوابق و مدارک پزشکی

زمانی که بیمار به پزشک مراجعه میکند نخستین گام برای درمان، جمع‌آوری اطلاعات از طریق صحبت کردن با بیمار و دریافت دقیق شرح حال توسط پزشک است. داشتن تاریخچه‌ای دقیق و کامل همراه با بررسی اسناد و سوابق پزشکی بیمار از جمله نتایج آزمایشها، سوابق دارویی، سونوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی و … در کنار معاینه دقیق بیمار، به پزشک کمک میکند تا از این داده‌ها، نشانه‌ها و الگوی بیماری را استخراج کرده و درباره بیماری جمع‌بندی کند و به تشخیصهای احتمالی و در نهایت به تشخیص نهایی برسد. برای راست آزمایی فرضیه‌های تشخیصی و رسیدن به بیماری اصلی، پزشک از بررسیهای پاراکلینیک مانند تستهای آزمایشگاهی، تصویربرداری پزشکی و در صورت لزوم نمونه برداری بافتی (بیوپسی) استفاده میکند. در این روند در واقع بیمار به پزشک دیگری ارجاع داده میشود و از تخصص او برای رسیدن به تشخیص صحیح بهره گرفته میشود.

در تصویربرداری پزشکی از پرتو ایکس در رادیوگرافی، سی تی اسکن و ماموگرافی، از امواج الکترومغناطیس در ام آر آی و امواج رادیویی در سونوگرافی بهره گرفته میشود و متخصص رادیولوژی، پزشکی است که با دانشی که از آناتومی بدن و پاتولوژی بیماریها و علائم آنها دارد، اطلاعات تصاویر پزشکی را تفسیر کرده و از طریق بررسی و مقایسه با سوابق پزشکی پیشین بیمار و با انطباق بالینی و شرح حالی که از بیمار گرفته است، تشخیصهای افتراقی و محتمل‌ترین تشخیص برای بیماری را برای پزشک معالج گزارش میکند و پزشک معالج بر پایه این گزارشها درباره روند درمان تصمیم‌گیری می‌نماید. بنابراین رادیولوژیست در روند تشخیص و درمان بیماری نقش تعیین کننده و در برخی فیلدهای تخصصی نقش اساسی و بی‌بدیل دارد.

در این میان بررسی سوابق پیشین پزشکی بیمار از قبیل سونوگرافی، ام آر آی، سی تی اسکن، آزمایش و غیره (در صورت وجود) و مطالعه شرح حال او برای تشخیص دقیق بیماری توسط رادیولوژیست بسیار کمک کننده‌است. زمانی که از برخی بیماران درخواست ارائه سوابق پزشکی میشود رو ترش می‌کنند و یا به دروغ برای راحتی خود وجود مدارک پیشین را کتمان میکنند. حتی در ارائه تاریخچه و شرح حال بیماری خود نیز کوتاهی میکنند و به زحمت میتوان از آنها حرف کشید. از نظر این افراد، رادیولوژیست خوب مانند یک جادوگر و یا پیش‌گو با قدرت ماورایی است که باید بتواند با یک سونوگرافی یا تصویربرداری ساده، تمام بیماریهای گذشته و آینده بیمار را بفهمد. روند تشخیص بیماری توسط رادیولوژیست مانند هر گونه روش دانشورانه‌ای برپایه استخراج داده‌ها از راه آزمایش و مشاهده و تحلیل منطقی و سنجش و انطباق آنها با اطلاعات موجود و در نهایت انجام پیش بینی و تشخیص است. 

برای درک بهتر این موضوع چند مثال را بررسی میکنیم.

در تصاویر ماموگرافی، توده‌های خوش خیم اغلب شکل متمایز و دارای مرز مشخص با بافت اطراف خود هستند. برای توده‌های بدخیم و سرطانی نیز چندین مارکر وجود دارد. با این همه در بعضی موارد تصمیم‌گیری و ارائه نظر قطعی چندان آسان نیست و ممکن است توده‌ای با ظاهر و نمای شبیه توده‌های خوش خیم در طول زمان رشد افسارگسیخته داشته‌باشد و در صورت بررسی پاتولوژیک فیلودس تومور گزارش شود که حتماً باید جراحی انجام‌گیرد. اینجاست که سوابق سونوگرافی پستان یا ماموگرافی و گزارشهای رادیولوژیستها در بررسیهای پیشین، نقش تعیین کننده‌ای در تشخیص درست در زمان کنونی خواهندداشت. ممکن است بیمار یکسال پیش ماموگرافی یا سونوگرافی پستان انجام داده‌باشد، با بررسی و مقایسه تصویر ماموگرافی پیشین با تصویر فعلی و ردیابی توده در هر دو تصویر و یا با آگاهی از سایز توده در گزارش سونوگرافی پیشین، میتوان درباره اندازه یا وضعیت توده در گذر زمان نتیجه‌گیری کرد و اگر در این مدت توده رشد غیرطبیعی داشته، نیاز به بررسی پاتولوژیک و نمونه برداری خواهد بود و در غیر اینصورت کنترل سالیانه توده کافی است. توجه داشته باشید که صرف اینکه در ماموگرافی پیشین به شما گفته شده مشکلی ندارید کافی نیست و باید دقیقاً تصاویر فعلی با تصاویر ماموگرافی پیشین مقایسه شوند چرا که ممکن است در بررسی پیشین تشخیص اشتباه بوده باشد و ارائه تصویر اسناد پیشین و بررسی مجدد توسط رادیولوژیست فعلی میتواند سودمند باشد. 

مثال دیگر در مورد سونوگرافی‌های حاملگی و تعیین سن جنین است. گاهی با وجود اینکه مادر چندین بار سونوگرافی شده‌، سن حاملگی هفته‌های مختلفی گزارش میشود که باعث سردرگمی مادر و پزشک او شده و تعیین زمان زایمان ناممکن میشود. 

با مقایسه رشد فعلی جنین با سن مورد انتظار حاملگی، رادیولوژیست میتواند تشخیص دهد که آیا جنین رشد متناسب با سن را داشته است یا اینکه رشد او کوچکتر از حدنرمال (IUGR) و یا حتی بزرگتر از حد طبیعی است (LGA). بنابراین بررسی سوابق سونوگرافی سه ماهه اول برای این موضوع ضروری است و اگرچه در برخی مراکز رادیولوژی ممکن است به اشتباه به این موضوع توجه نشود ولی برای پذیرش موارد حاملگی در رادیولوژی کیمیا برای بررسی دقیق‌تر این سوابق از بیمار درخواست میگردد.

امیدواریم با توضیحاتی که درباره وظایف متخصص رادیولوژی و اهمیت سوابق پزشکی داده‌شد در نگهداری و حفظ پرونده‌های پزشکی خود دقت بیشتری داشته باشید و همیشه در ارائه این اسناد و تاریخچه پزشکی خود همکاری لازم را داشته باشید چرا که در روند تشخیص صحیح بیماری و در نتیجه سلامت شما نقش تعیین کننده‌ای دارند.